Perşembe, Mart 28, 2024
Genel

Çiftçi-Sen 2020 Fındık Raporu

PANDEMİ SÜRECİNDE FINDIK POLİTİKALARI

Tarım Bakanı Rekolte Açıklıyor Tartışmalar Devam Ediyor

Tarım ve Orman Bakanlığı 2017-18 sezonu sonrası almış olduğu kararla fındık rekolte aaçıklamalarını tekelden yapılacağının ve bu kararında bakanlığın uhdesinde olacağı açıklamasının ardından üç fındık sezonunu geride bıraktık. Oysa ki 2019-20 sezonuna ilişkin fındık rekolte açıklamaları farklı mecralardan ardı ardına gelmişti. Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi en son 2019-20 fındık sezonunda da rekolte açıklamasını Amerika’nın Florida kentinde yapmıştı. 38. kongresini gerçekleştiren konsey Türkiye’den de temsilcilerinin hazır bulunduğu kongrede 2019-2020 fındık sezonu için 775 bin ton rekolte açıklaması yapmış, ancak rekolte 700 bin tonun altında kalmıştı. Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi’nin 39’uncu kongresinde Türk fındığının 2020 yılı rekoltesinin 620 bin ton olarak gerçekleştirileceği, 2019 yılından devredecek stokla rekoltenin 690 bin tona ulaşacağı bildirildi. Tarım Bakanlığı’na göre rekolte 665 bin ton, Karadeniz İhracatçılar Birliği’ne göre 670 bin 285 ton. Bu rakamları fiyatları düşürmek için yapılan birer çarpıtma olarak gören üreticiler ise rekoltenin 600 bin tonun altında olacağını söylüyor. Fındık çuvala girip satışa sunuluncaya kadar fındık fiyatını düşürmek için rekolte oyunları devam edecektir.

Ekonomik Dengeler Alt Üst Oluyor Fındık Fiyatları Bir ileri Bir Geri Gidiyor

2014 yılı don afetinden bu yana fındık fiyatları çift hanelerde dolaşmış hatta bir ara 27,00 TL’ye kadar alıcı bulmuştur. 2018 yılı Ağustos ayında Dolar ve Euro’da önlenemeyen ani artışlarla fındık üretim sürecindeki tarımsal girdilerde; ilacından gübresine alet ekipmanından işçi ücretlerine %50-100 kadar artışlar olmuştur. Fındık çiftçisi bir yandan artan fahiş maliyetler diğer yandan yükselen döviz kurları sonrasında fındık fiyatlarında da yüksek fiyat beklentisine girmiş ve TMO tarafından alım fiyatı 17 TL olarak açıklanmıştı. 2019-20 sezon başlangıcında azımsanmayacak kadar fındık 17 TL’nin altında işlem görmüştü. Daha sonraki süreçte fındık fiyatları 17 TL üzerinde seyretmeye başlamış, 20 TL bandının üzerine çıkmıştı. 2020 yılı başlarında tüm dünyada yaşanan pandemi süreci ile birlikte fındık fiyatları hızla yükseldi. 2019 yılı fındık hasat döneminde yaptığımız Basın Açıklaması’ nda fındık referans fiyatının en az 27.67 TL olması gerektiğini söylemiştik. Sezon sonuna doğru fiyatlar 27 TL ye çıktı. Ancak fındık fiyatları gerçek değerine ulaştığında ise küçük üreticilerin elinde hiç fındık kalmamıştı. TMO da 2020-2021 sezonu öncesi yükselen fındık fiyatları karşısında stoklarının son 20 bin tonluk kısmını kilogramı 24 TL’den piyasaya sürerek fındık fiyatlarını şirketler lehine aşağıya düşürdü. 2020-21 yeni fındık sezonu öncesinde kilogramı 27 TL’ye kadar çıkan fındık fiyatları böylelikle 18-19 TL bandına geri çekilerek çiftçilerin aleyhine, şirketlerin lehine bir durum ortaya çıktı. TMO eliyle fındık alımı yapılmaya başladığından bu yana her hasat öncesi aynı fiyat senaryoları yaşanıyor.

Yabancı Şirketler Rapor Hazırlatıyor Şirket Tarımcılığının Yolunu Açıyor

Şirketlerin fındık fiyatlarını düşürmek yanında tedarik sürecini kendi lehlerine güvenceye alma çabaları sürüyor. “Tarımda Milli Birlik Projesi” adı altında şirket tarımcılığının önünü açan daha basit bir ifadeyle tarımı şirketlere peşkeş çeken iktidar yapılacak düzenlemeleri sonbahar sonrasına ötelese de son dönemdeki gelişmeler alttan alta çalışmaların devam ettiğini gözler önüne seriyor. Fındık piyasasının düzenlenmesinde aktif rol alan Ferrero’nun, tedarik zinciri üzerine “Kalkınma Atölyesi”ne rapor hazırlatılıyor. Böylece Tarım Bakanlığının yapması gerekeni şirketlere yaptırılmanın adımları atılıyor. Hatırlanacağı gibi benzer biçimde Cargill’e şeker ile ilgili rapor hazırlatılarak şeker fabrikalarının özelleştirilmesinin önü açılmıştı.

Çiftçiler Daha da Yoksullaşıyor

Ekonomik kriz daha da derinleşmekte, döviz kurlarındaki belirsizlik ve yüksek faiz politikaları ile hammadde olarak dışa bağımlı girdi fiyatlarında sürekli artışlar sonrasında fındık çiftçisi yoksulluğa mahkum edilmektedir. Diğer yandan elektrik, su, ekmek ve tüp gaz vb. yaşamsal girdilerdeki zamlar fındık çiftçisinin katlanamayacağı boyutlara ulaşmıştır.

Ürünler Miktar Fiyat (TL-2002) Miktar Fiyat (TL-2019)
Tüp Gaz 12 kg 14,95 12 kg 110,00
Tarım İlacı 0,8 kg 10,00 0,8 kg 190,00
Mazot 1 lt 1,098 1 lt 6,53
Ekmek 500 gr 0,280 250 gr 1,75
Gübre 1000 kg 176,00 1000 kg 1600,00

Fındıkçiftçisinin insanca yaşamasın için gerekli olan yaşamsal ve tarımsal girdilerin fiyatları sürekli artarken fındık fiyatlarındaki bir ileri bir geri durumları borç sarmalının büyümesine sebep olmuş, fındık çiftçisi bir kez daha vahşi piyasa içerisinde, şirketler karşısında kendi kaderine terk edilmiştir.

Müdahale Alımlarını TMO Değil Fiskobirlik Yapmalı

Çiftçi-SEN olarak bir önceki sezon fındık fiyatını 27,62 TL olarak açıklamıştık. Sezon sonlarında fındık fiyatları 27,00 TL’ye kadar çıkmıştı. Geçen sezon 25 Temmuz’da Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklamada fındık müdahale alım fiyatı Levant kalite fındık için 16,50 TL ve Giresun Yağlı Kalite fındık için 17 TL olarak belirlenmişti. Yine bu ay sonunda Cumhurbaşkanı tarafından açıklanması beklenen fındık fiyatlarında fındık çiftçisi TMO tarafından en son satış yapılan 24 TL üzerinde bir fiyat beklentisi içindedir. Pandemi sürecinde ve daha öncesinde tarımsal ilacından gübresine ve işçi ücretlerine kadar tarımsal girdilerde %50-100 artışlar olduğunu unutmamak gerekir. Sonbaharda beklenen ve gittikçe derinleşen ekonomik kriz ve dövizdeki olası artışlar bu fiyatları da anlamsız kılabilir. Dünya genelinde fındık fiyatları 1,50 Euro ve 3,50 Euro aralığında seyretmektedir. Malum çevreler tarafından hasat öncesi fiyat baskılama manevraları daha şimdiden başlamış, 27 TL ye kadar çıkan fındık fiyatları 20 TL altında işlem görmeye başlamıştır.

Bütün problemlerine rağmen FİSKOBİRLİK fındık çiftçilerinin yönetimlerini demokratik olarak belirleyecekleri bir yapıya kavuşturularak ve üretimden pazarlamaya kadar zincirin her halkasına sahip olacak şekilde yeniden örgütlenmeli ve fındık alımında devreye sokulmalıdır.

Mevcut antidemokratik yönetim yapısı ve işleyişi ortadan kalkmalı, FİSKOBİRLİK bir çiftçi kooperatifi hüviyetine kavuşmalıdır. Sonrasında, fındık üreticilerinin geçmişten gelen borçları ödenmeli, FİSKOBİRLİK çiftçiler arasında yeniden güven ve inanç sağlamalıdır. Bunun için, kamunun fındık üreticilerine ayrılmış olan bütçesi, şirket tarımcılığını destekleyen bir mekanizma olarak kullanılan TMO’ya değil, FİSKOBİRLİK’e aktarılmalıdır.

Fındık 30,45 TL Hak Ediyor

Çiftçiler Sendikası olarak her hasat öncesi fındık referans fiyatlarını açıkladık. Referans fiyatın hesaplamasında dünyada yetişen diğer ürünlerin fiyatları nasıl hesaplanıyorsa aynı kriterleri esas aldık. 2019 yılı fındık hasat döneminde yaptığımız Basın Açıklaması’ nda fındık referans fiyatının en az 27.67 TL olması gerektiğini söylemiştik. Sezon sonuna doğru fiyatlar 27 TL ye çıktı. Ancak fındık fiyatları gerçek değerine ulaştığında ise küçük üreticilerin elinde hiç fındık kalmamıştı. Çünkü üreticiler ailesinin geçimini sağlamak ve üretimlerini devam ettirebilmek için mahsullerini yok pahasına satmak zorunda kalmışlardı. Bu yıl da açıklanan fındık fiyatıyla benzer bir durumun yaşanacağı açıktır. Fındık maliyet fiyatı üzerine %25 kâr payı ve onun da üzerine dört kişilik çekirdek ailenin yaşam standardını esas alan ve ekonomik göstergelerde alım gücünün daha da azaldığı noktasından tahmini % 15 yıllık enflasyon farkını da içine alan %40’lık insanca yaşama payı ekleyerek fındık fiyatını hesapladık. Rekolte tahminlerini iklim koşulları ve külleme hastalığının verim kaybına etkilerini dikkate alarak ortalama maliyeti 17,38 TL olarak belirledik. Çıkan bu maliyet fiyatının üzerine %25 kar payı + %40 insanca yaşama payını eklediğimizde; 1 kg fındığın fiyatı en az 30,45 TL olmalıdır.

Çiftçilerin Cenevre’de Birleşmiş Milletler tarafından kabul gören haklarından bir tanesi Tarımsal Üretimde Fiyat ve Piyasa Belirlemede Özgürlük Hakkı olduğudur. Çiftçilerin bu kapsamda adil bir piyasaya ve tatmin edici bir fiyata ulaşma hakları olduğunu Tarım Ve Orman Bakanlığı yetkililerine hatırlatıyoruz.

Fındık üreticilerinin ve fındık alıcısı şirketlerin yani tüm tarafların kazanacağı bir formül söz konusu değildir. Çok iyi bilmeliyiz ki bir tarafta üreten çiftçiler diğer tarafta ürettiklerimizi yok pahasına almaya çalışan şirketler var. Şirketler kazanırsa paralar çokuluslu şirketlerin havuzuna akacaktır. AKP hükümeti ve ona bağlı Tarım ve Orman Bakanlığı TMO’ yu şirketler lehine alım yaptırmaktan vaz geçmelidir. Bütün problemlerine rağmen FİSKOBİRLİK, fındık çiftçilerinin yönetimlerini demokratik olarak belirleyecekleri bir yapıya kavuşturularak, üyelerinin üretimden pazarlamaya kadar zincirin her halkasında söz sahibi olacakları bir şekilde yeniden örgütlenmeli ve fındık alımında devreye sokulmalıdır. Fındık fiyatlarında maliyet, kar payı ve insanca yaşama payı gözetilerek FİSKOBİRLİK tarafından destekleme alımı yapılmalıdır. 2000 yılında sözde özgürleştirme yasası olarak çıkarılan 4572 sayılı kooperatif yasasının şirketler lehine olan hükümleri kaldırılmalıdır.

Çiftçi Sen olarak diyoruz ki:

• Gerek Uluslararası sözleşmelerden gerekse de Anayasa’dan gücünü alan çiftçilerin sendikal örgütlenmesi fiyat belirlemelerinde sürece dahil edilmelidir.Ziraat Odaları, Birlikler, kooperatifler vb. çiftçi örgütleri de demokratik yapılara kavuşturulmalıdır.

• Fiskobirlik, üretimden pazarlamaya kadar olan zincirin her halkasında, yönetim organlarında, üreticilerin söz ve karar sahibi olacağı şekilde yeniden yapılandırılmalıdır.

• 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu şirketlerin kazancını artırmak için değil, fındık üreticilerini zor günlerinde yardımcı olmak amacıyla yeniden düzenlenmelidir.

• Ürün depolama hizmetleri kamu eliyle oluşmalı ve “Lisanslı depoculuk” şirketlerin gıda arzını kontrol ve sermaye birikimlerinin bir aracı olmaktan çıkarılmalıdır.

• Tarım Sigortaları Yasası şirketlerin kazancını artırmak için değil, fındık çiftçilerinin zor günlerinde yardımcı olmak amacıyla yeniden düzenlenmelidir.

• Fındık çiftçileri eksiksiz sosyal güvenceye kavuşturulmalıdır.

• Mevsimlik tarım işçileri ve ailelerinin barınma koşulları -pandemi süreci de düşünüldüğünde- oldukça sağlıksız koşullardadır. Bu konuda kamu üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmelidir. Ayrıca mevsimlik tarım işçileri düşük ücretli ve sosyal güvencesiz çalışmaya devam etmektedir.Kamu bu konuda da üzerine düşeni yapmalı, çocuk işçi kullanılmasını da engellemelidir.

Fındıkta Sömürüye Son. Gıda Egemenliği Hemen Şimdi!

Ali Bülent Erdem / Genel Başkan

Adnan Çobanoğlu / Genel Örgütlenme Sekreteri

Kutsi Yaşar / Yönetim Kurulu Üyesi

2020 YILI FINDIK MALİYETİ

MASRAF ÇEŞİTLERİ BİRİMİ MİKTARI BİRİM FİYATI (TL) TUTAR (TL)
YETİŞTİRME MASRAFLARI



Budama Dip sürgünü kes.- taşı. işgücü 1,50 194,00 291,00
Kireç Uygulaması



Kireç Bedeli kg 60,00 0,32 19,35
Kireç işçilik İş gücü 0,10 160,95 16,10
Kireç Nakliye


8,60
bre



Çiftlik güb.bedeli kg 500,00 0,32 160,00
İşçilik+nakliye İş gücü 0,70 194,00 136,00
Kompoze güb. kg 50,00 2,15 107,50
İşçilik+nakliye İş gücü 0,30 194,00 58,20
Azotlu güb.bedeli kg 25,00 1,50 37,50
İşçilik+nakliye İş gücü 0,20 194,00 39,00
İlaçlama



İlaç Bedeli TL 4,00 13,00 52,00
İlaçlama işçilik İş gücü 0,60 215,00 129,00
Diğer işçilik İş gücü

0,000
YETİŞTİRME MASRF.TOPLAM


1.054,25
HASAT MASRAFLARI



M.Tırpan+yakıt İş gücü 0,25 483,00 120,75
Toplama işçilik İş gücü 3,00 124,00 372,00
Taşıma işçilik İş gücü 0,80 135,00 108,00
Harmanlama masraf



Harmanlama işçilk İş gücü 0,50 107,50 54,00
Patoz+işçilik TL
43,00 43,00
Pazarlama nakliye TL
27,00 27,00
Alet,Ekipman TL
16,10 16,10
HASAT MASRAF.TOPLAM


740,85
SERMAYE FAİZİ TOPLAMI(%9)


66,67
MSRF GENEL TOPLAMI


1.861,77
GN.YÖNT.GİDERİ PAYI(%3)


55,85
TESİS AMORTİSMAN


0,00
ÜRETİM MSRF TOPLAMI


1.917,62
YAN GELİRLER



Destekleme Gelirleri Alan bazlı,güb.mazt


180,00
Odun geliri


0,00
Ot geliri


0,00
Diğer Gelir(meyve)


0,00
Yan Gelir Toplamı


0,00
MALİYET/DA


1.737,62
MALİYET/KG


17,38
0 Paylaşımlar